مشاهده به معنای کسب مهارت به کارگیری حواس مختلف برای جمع آوری اطلاعات در مورد اشیا و پدیده هاست. مشاهده، یکی از مهم ترین روش های یادگیری انسان می باشد. در این فعالیت محیط اطراف، تصاویر، پدیده ها و اجزا مختلف اشیا در معرض مشاهده ی کودکان قرار می گیرد. توضیح مناسبی که توسط مربی ارائه می شود، فرصت های مطلوبی را برای کودکان فراهم می آورد تا زمینه های کنجکاوی، دقت و تمرکز و مشارکت خود را در یادگیری افزایش دهند.
نکته ی مهم: بسیاری از افراد فکر می کنند، مشاهده تنها به حس بینایی اشاره دارد. در حالی که این مهارت جنبه های مختلفی را در بر می گیرد. لمس کردن، شنیدن و گوش دادن، بوییدن، چشیدن و استفاده از حواس درونی همه جزو مهارت مشاهده می باشند. مهارت مشاهده مهم ترین فعالیت برای شروع یادگیری است.
روش اجرا
موضوع، به شکل ساده انتخاب می شود و کودکان به مشاهده و تشریح آنچه دریافته اند می پردازند. مربی آن ها را در قالب جملات ساده و کوتاه تشویق و هدایت می کند. مربی در حین مشاهده با طرح سؤالات هدایت گر، کودکان را به مشاهده ی دقیق تر و کشف نکات جدیدتر راهنمایی می کند.
عوامل مهم در یک مشاهده ی مؤثر:
1. استفاده ازحواس مختلف به جای کاربرد یک حس: مثلا ً برای شناسایی میوه ها بدون دیدن آن ها و استفاده از دو حس لامسه و بویایی.
2. اندازه گیری و تعیین مقیاس: مثلا ً خطکش، وجب دست یا تکه ای نخ برای مقایسه ی طول اجسام.
۳. آشنایی و توجه به توالی و ترتیب رویدادها: مثلا ً مراحل بیرون آمدن جوجه از تخم مرغ یا تبدیل کرم ابریشم به پروانه
4. ایجاد انگیزه برای طرح سؤال و رسیدن به پاسخ
۵. برقرار ی ارتباط بین اجزاء رخداد یا پدیده
۶. امکان استنباط، پیش بینی و فرضیه سازی